Officieel geldt voor kraantjeswater nog de huidige Europese richtlijn, die stelt dat tegen 2026 maximaal 100 nanogram per liter toegelaten is voor de som van 20 PFAS. Maar de Vlaamse drinkwaterbedrijven, die de Europese norm dus allemaal respecteren, bereiden zich voor op strengere eisen, schrijft De Tijd.
1 op de 6 Vlaamse drinkwaterstalen voldoet niet aan strengste PFAS-aanbevelingen
In 1 op de 6 drinkwaterstalen in Vlaanderen zit te veel PFAS volgens de strengste aanbevelingen. Dat schrijft de krant De Tijd op basis van het rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) over de drinkwaterkwaliteit in Vlaanderen in 2022. In de regio’s Halle, Leuven, Oost-Limburg en grote delen van Oost-Vlaanderen zijn de PFAS-concentraties te hoog.
De VMM, die de drinkwaterkwaliteit in Vlaanderen controleert, hanteerde voor het onderzoek de norm van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), die zich toespitst op de 4 voornaamste en schadelijkste soorten PFAS: PFOS, PFOA, PFHxS en PFNA.
De EFSA legt sinds 2020 de drempel daarvoor op samengeteld 4 nanogram per liter drinkwater. Uit de metingen van VMM blijkt nu dat die nieuwste waarde in 1 op de 6 analyses overschreden werd. Concreet werden in 2022 in 16,1 procent van de kraanmetingen en analyses van het Vlaamse drinkwaternet te hoge PFAS-concentraties aangetroffen.
Wat zijn PFAS?
PFAS zijn chemische stoffen die zich kunnen opstapelen in het menselijk lichaam en risico’s voor de gezondheid inhouden die vaak pas op lange termijn merkbaar zijn. Zo kunnen PFAS het immuunsysteem aantasten en mogelijk kankerverwekkend zijn. Deze “forever chemicals” staan volop in de belangstelling sinds het schandaal rond 3M.
Strenge, maar veilige streefwaarde
Het Vlaamse drinkwater voldoet dus aan de huidige Europese normen, maar niet aan de meest recente – en strengere – aanbevelingen die de Vlaamse Milieumaatschappij nu al hanteert als streefwaarde.
“Het zijn opvallende cijfers. Aan de andere kant is dat ook niet verwonderlijk: de streefwaarde die gehanteerd wordt, is erg laag”, zegt Greet Schoeters in De Ochtend op Radio 1. Schoeters is professor emeritus biomedische wetenschappen aan de Universiteit van Antwerpen.
Veilig kraanwater
“Op basis van de huidige kennis worden onder die waarde geen schadelijke effecten verwacht.” De professor benadrukt wel dat het nog steeds veilig is om kraanwater te drinken. “Het kraanwater is goed in België. Maar het blijft belangrijk dat die gehaltes overal omlaag worden gebracht en dat de blootstelling aan de PFAS-componenten vermindert.”
In een reactie zegt de VMM dat het “op basis van de huidige wetenschappelijke kennis nog niet helemaal duidelijk is of de EFSA-4-waarde de meest geschikte gezondheidskundige grenswaarde is voor PFAS in drinkwater”.
“Het klopt dus niet dat dit de strengste normen zijn, dit is een streefwaarde”, zegt woordvoerster Katrien Smet. Ze voegt eraan toe dat ons drinkwater wel voldoet aan de wettelijke normen die de Vlaamse regering heeft vastgelegd. Zo zijn de twee normen ‘Som PFAS’ en ‘Totaal PFAS’ niet overschreden, klinkt het. Ook voldoet ons kraanwater aan de Hazard Index van het Amerikaanse milieuagentschap EPA, zegt de VMM.
Verhoogde concentraties
Er zijn in quasi alle provincies uitschieters, meestal betreffen die een beperkt aantal vervuilde stalen. In sommige regio’s is de PFAS-vervuiling groter dan in andere. Zo is in het gebied rond Halle de PFAS-vervuiling het grootst. Daar lag de gemiddelde concentratie in 2022 boven 20 nanogram per liter, met uitschieters tot meer dan 50 nanogram per liter. Dat is 12 keer hoger dan de streefwaarde.
Maar ook in de Brusselse Rand, Leuven en omgeving, Oost-Limburg en grote delen van Oost-Vlaanderen en zijn de concentraties te hoog.
Opvallend: in de regio rond Zwijndrecht, waar de fabriek van 3M ligt, wordt de drempel wel gerespecteerd. De drinkwaterbedrijven die daar leveren, halen hun water uit het Albertkanaal, dat tot nu toe redelijk gespaard bleef van PFAS.
“Het drinkwater in die regio komt niet uit het gebied rond Zwijndrecht. Zolang het drinkwater van andere bronnen komt en niet uit de omgeving zelf, zal het gehalte in Zwijndrecht niet hoger zijn dan elders in Vlaanderen”, aldus Schoeters.
Via de website van de Vlaamse Milieumaatschappij kan je de cijfers per leveringsgebied bekijken.
