Veel geneesmiddelen worden achteloos weggegooid. Niet alleen in ziekenhuizen, maar ook door particulieren. Als we niet oppassen, worden we daar weer ziek van.
Onze riolen zijn farmacologische zwembaden, vol resten van pijnstillers, anticonceptiepillen, bètablokkers en wat niet allemaal meer. De pillen komen vooral in het riool terecht via onze urine. Door de vergrijzing stijgt ook het medicijngebruik, wat niet zonder gevolgen blijft voor het onderwaterleven, zoals onderzoek van Ellen van Donk van het Nederlands Instituut voor Ecologie enkele maanden geleden liet zien.
De stoffen in de medicijnresten verstoren de chemische communicatie in het water. Ze maken bijvoorbeeld algen minder eetbaar, waardoor vissen en watervlooien honger lijden. Ze zorgen ervoor dat vissen op trektocht hun paaiplaats niet goed kunnen vinden.
Oestrogeen uit anticonceptiepillen leidt zelfs tot geslachtsveranderingen bij mannelijke vissen, zoals is aangetoond bij onder meer blankvoorns, riviergrondels en brasems. Overigens is niet alleen het onderwaterleven de dupe van het geëxplodeerde medicijngebruik: in India zijn sommige giersoorten vrijwel uitgestorven door nierfalen nadat de roofvogels hun snavels hadden gezet in de kadavers van vee dat was behandeld met de ontstekingsremmer diclofenac.
Het uitplassen van medicijnresten kunnen we moeilijk tegengaan, maar het tegenovergestelde geldt voor een andere bron van afval: het dumpen van medicijnen. Tegen de tijd dat u dit artikel heeft uitgelezen is in Nederland ongeveer een kilo aan medicijnen weggegooid.
Per dag gooien we 427 kilo medicijnen weg, wat volgens schattingen per jaar neerkomt op een verspilling van minstens 100 miljoen euro. Ziekenhuizen en verpleegtehuizen gooien veel medicatie weg, maar denk bijvoorbeeld ook aan mantelzorgers die na de dood van hun vader of moeder blijven zitten met genoeg pillen om een mozaïek mee te maken. De pillen verdwijnen in de prullenbak, of erger nog, in het toilet of de gootsteen. En dat is slecht voor het milieu en op den duur mogelijk ook voor de volksgezondheid.
Terwijl het niet zo moeilijk is: overtollige medicijnen moeten terug naar de apotheek. Onwetendheid is de grootste boosdoener, zegt Sarah de Jong, masterstudent gezondheidseconomie. Voor haar bachelor farmacie aan de universiteit Utrecht deed De Jong onderzoek naar hoe mensen omgaan met overtollige medicijnen. Veel van de personen die ze ondervroeg bleken niet te weten dat je medicijnen terug moet brengen naar de apotheek. De apotheker laat de medicijnen vernietigen als klein chemisch afval.
Nederlanders brengen ongeveer 2 gram per verpakking terug naar de apotheek, zes keer minder dan in Zwitserland, waar het retourneren van medicijnen veel beter is ingeburgerd.
Cijfers over het weggooien van pillen lopen uiteen, maar allemaal laten ze zien dat een substantieel deel van de mensen medicatie gewoon in de prullenbak of het toilet gooit.
Brits onderzoek becijferde dat 63 procent van de Engelsen hun medicijnen met het huisafval weggooide, terwijl nog eens 12 procent de wc of de afvoer als laatste pillenrustplaats koos. De resultaten van een steekproef van De Jong onder 203 Nederlanders waren iets bemoedigender: 45 procent gooide pillen in de prullenbak, 4 procent in de wc of de wasbak.
De door het toilet gespoelde medicijnen komen in het grondwater terecht, waar het met de huidige waterzuiveringstechnieken onmogelijk is om ze er helemaal uit te filteren, legt De Jong uit.
‘Er blijven farmaceutische bestanddelen over die niet afbreekbaar zijn.’ Sommige ziekenhuizen experimenteren met membranen waarmee medicijnresten steeds beter kunnen worden afgebroken, maar ook deze hulpmiddelen filteren niet alle medicijnen uit het water. ‘Medicijnen tegen kanker zijn bijvoorbeeld heel schadelijk voor het milieu, maar denk ook aan hoestdrank. Door de stroperigheid is het heel moeilijk om dit uit het water te zuiveren.’
Hoestdrank door de gootsteen spoelen, dat doen heel veel mensen, ontdekte De Jong tijdens haar onderzoek. ‘Mensen denken dan juist dat ze goed bezig zijn. Want ze legen de fles hoestdrank, spoelen hem schoon en gooien de fles daarna netjes in de glasbak.’ Het milieukwaad is dan echter al geschied.
Apotheken zijn verplicht om geretourneerde medicijnen te laten vernietigen. Dat overtollige medicijnen niet kunnen worden hergebruikt, komt vooral doordat apothekers niet weten onder welke omstandigheden de medicatie is bewaard door de patiënt.
Doodzonde natuurlijk, al die vernietigde medicijnen, want door de vergrijzing neemt het medicijngebruik de komende jaren alleen maar toe en de zorgpremies zijn al hoog genoeg.
Het bracht apothekersassistente Anja Vissers uit Meerlo op een lumineus idee: voeg een chip toe aan de verpakking, waarmee precies kan worden gemeten onder welke temperatuur de medicijnen zijn bewaard. De Universiteit Utrecht en de Radboud Universiteit experimenteren momenteel met Vissers vinding.
Het probleem, zegt Vissers, is dat mensen hun pillen vaak niet op de voorgeschreven temperatuur bewaren. Daardoor kunnen overgebleven medicijnen niet aan een volgende patiënt worden verstrekt. ‘Patiënten bewaren hun pillen in de koelkast, maar hebben de temperatuur van de koelkast niet goed afgesteld. Je moet pillen ook nooit achteraan in de koelkast leggen, dan liggen ze tegen het vrieselement aan en bevriezen ze.’
Ook de badkamer is geen handige bewaarplaats. ‘Een medicijnkastje is nooit honderd procent dicht en een badkamer is erg vochtig. Daar kunnen sommige medicijnen niet goed tegen. Maar je hebt ook mensen die hun medicatie weken in het dashboardkastje laten liggen. Dat is ook niet erg bevorderlijk.’
Origineel gepubliceerd in de Volkskrant. Jonathan Witteman 30 april 2016
In 1 op de 6 drinkwaterstalen in Vlaanderen zit te veel PFAS volgens de strengste aanbevelingen. Dat schrijft de krant De Tijd op basis van het rapport
Start to Drink, want Drink je wel genoeg? Water, welteverstaan! Nooit dorst? Je bent geen waterdrinker? Dan hoor je bij de 50% van de West-Europeanen
NAZORG & ONDERHOUD Inderdaad, met onderstaande berichtjes val ik mogelijk in herhaling, ja ik weet het. Ze zijn echter te belangrijk om toch niet nogmaals
Van harte ondersteun ik de “1% for the planet” organisatie en de vele initiatieven die zij nemen.
Grotestraat 145 De Haan BE Sadatdomein 31E Maastricht NL
Website powered by Dotline